Μ. Βασιλειάδης ("Απογευματινή" Τουρκίας): "Η πολιτική κατάσταση στην Τουρκία είτε θα παραμείνει ως έχει είτε θα χειροτερέψει"
Συνήθως χρειάζεται ένα μεγάλο σκάνδαλο ή μια μεγάλη πολιτική γκάφα για να παραιτηθεί ένας πρωθυπουργός. Στην Τουρκία αρκεί να μη σε θέλει ή να μη σε χρειάζεται πια ο Ερντογάν. Αν χρησιμοποιήσουμε τη γλώσσα μιας άλλης εποχής θα λέγαμε ότι ουσιαστικά ο Σουλτάνος Ερντογάν (όπως συχνά τον αποκαλούν τα δυτικά media) καρατόμησε τον Μεγάλο του Βεζίρη, τον Νταβούτογλου.
Ο Νταβούτογλου ανακοίνωσε πώς το έκτακτο συνέδριο του κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) θα γίνει στις 22 του Μάη και ότι ο ίδιος δεν θα είναι υποψήφιος για την Προεδρία του κόμματος, κάτι που αυτομάτως τον θέτει εκτός Πρωθυπουργικού αξιώματος. Όπως είπε ο ίδιος, θα παραμείνει απλό μέλος του AKP και βουλευτής του κόμματος μέχρι το τέλος της κοινοβουλευτικής του θητείας. Ο ίδιος ο Νταβούτογλου μίλησε για αναγκαιότητα παραχώρησης της θέσης του και όχι για επιλογή του.
Η αλήθεια είναι ότι δεν ξαφνιάστηκαν πολλοί από αυτήν την εξέλιξη, άλλωστε ήταν κάτι που “φαινόταν” από καιρό. Η ρήξη μεταξύ των δύο ηγετών ήταν θέμα χρόνου, καθώς διαφωνούσαν σε σοβαρά ζητήματα. Έπειτα, ο Ερντογάν χρειάζεται ένα ισχυρό και πιστό άνθρωπο-μαριονέτα που δεν θα του αρνείται τίποτα.
Η βασικότερη διαφωνία των δύο αντρών ήταν η Συνταγματική αλλαγή που θέλει να φέρει ο Ερντογάν, όπου ανάμεσα σε άλλα ενισχύει τον ρόλο του Προέδρου, δηλαδή τον ρόλο που έχει αυτή τη στιγμή ο ίδιος. Κάτι που, προφανώς, υποβιβάζει τον ρόλο του Πρωθυπουργού.
Άλλο ένα σημείο τριβής των δύο, είναι η διαχείριση του PKK. Ο Νταβούτογλου, κρατούσε μια διαλλακτική στάση, ενώ ο Ερντογάν ως γνωστόν δεν κρατά την ίδια στάση. Το αντίθετο θα λέγαμε.
Η πολιτική αστάθεια της Τουρκίας, το ενδεχόμενο η χώρα να οδηγηθεί για τρίτη φορά στις κάλπες μέσα σε λιγότερο από 18 μήνες είναι κάτι που ανησυχεί πολύ τη Δύση. Επιπλέον, η απομάκρυνση Νταβούτογλου, του ανθρώπου κλειδί στην επικοινωνία Δύσης/Ελλάδας-Τουρκίας, φέρνει σε δύσκολη θέση τη Δύση ακόμα και τον παραδοσιακό σύμμαχο της Τουρκίας τις ΗΠΑ.
Στην Ελλάδα, υπάρχει μεγαλύτερη ανησυχία και προβληματισμός. Μάλιστα, ο υπουργός Εθνικής Αμύνης, ο κύριος Καμμένος, ανέφερε τον κίνδυνο σοβαρού επεισοδίου ή ακόμα και ατυχήματος, θέτοντας προ των ευθυνών της την Τουρκία και τονίζοντας πως θα φέρει την ευθύνη για ό,τι συμβεί. Μιλώντας στην εφημερίδα «Καθημερινή», ο υπουργός Άμυνας αναφέρθηκε στις συνεχείς τουρκικές προκλήσεις και τις παραβιάσεις του εναέριου χώρου, καθώς επίσης και στις παρενοχλήσεις πλοίων του ΝΑΤΟ που περιπολούν στο Αιγαίο.
Θέση πήρε και ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος λέγοντας από τη Νάουσα με την ευκαιρία της 194ης επετείου του Ολοκαυτώματος της πόλης από τα τουρκικά στρατεύματα: «Ναι μεν δεν διεκδικούμε από κανέναν κάτι που δεν μας ανήκει, πλην όμως εμείς οι Έλληνες είμαστε αποφασισμένοι, χωρίς οποιονδήποτε συμβιβασμό, να υπερασπισθούμε με το αίμα μας την ακεραιότητα της Πατρίδας και την κυριαρχία της, με βάση το σύνολο του Διεθνούς Δικαίου».
Και ενώ οι εξελίξεις τρέχουν, επικοινωνήσαμε με έναν άνθρωπο που ζει στην καρδιά των γεγονότων, καθώς ο ίδιος έχει σίγουρα μια καλύτερη εικόνα της τωρινής κατάστασης στη Τουρκία.
Ο Μηνάς Βασιλειάδης είναι Διευθυντής Ειδήσεων της εφημερίδας “Απογευματινή”, μιας ιστορικής εφημερίδας που εκδίδεται στην ελληνική γλώσσα στην Κωνσταντινούπολη της Τουρκίας. Η εφημερίδα ιδρύθηκε στις 14 Ιουλίου του 1925 (δύο χρόνια μετά την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας) και εκδίδεται καθημερινά στην ελληνική γλώσσα, αδιάλειπτα από τότε, με μια εξαίρεση το δεκαπενθήμερο μετά το πογκρόμ στα «Σεπτεμβριανά» (6-7 Σεπ. 1955).
Μετά από την τουρκική Τζουμχουριέτ (Cumhuriyet), η Απογευματινή αποτελεί την δεύτερη αρχαιότερη ημερήσια εφημερίδα της Τουρκίας, ενώ το κοινό της αποτελείται κυρίως από την ελληνική μειονότητα της Κωνσταντινούπολης.
-Κύριε Βασιλειάδη, μετά και το ρήγμα στις σχέσεις Νταβούτογλου και Ερντογάν και ουσιαστικά την παραίτηση του πρώτου, πώς είναι η πολιτική κατάσταση στη Τουρκία αυτή τη στιγμή;
«Οποιοδήποτε σύστημα στηρίζεται –επίσημα ή ανεπίσημα– σε ένα και μόνο άτομο είναι ευάλωτο. Οι διοικούντες αντιλαμβάνονται ότι εάν το κλίμα διχασμού περάσει από την πολιτική σκηνή στην κοινωνία θα δημιουργηθεί αστάθεια η οποία θα επηρεάσει την χώρα καθοριστικά, και ως εκ τούτου επιχειρούν είτε να το κρύψουν είτε να διασκεδάσουν τις εντυπώσεις. Με τον ήδη υπάρχοντα διχασμό μεταξύ Κούρδων – Τούρκων διάχυτο στην κοινωνία εδώ και δεκαετίες, εάν πολωθούν και οι ίδιοι οι Τούρκοι (ισλαμοσυντηρητικοί / κεμαλιστές-φιλοδυτικοί) θα υπάρξουν συνέπειες πρώτα στο εσωτερικό (κοινωνικές αναταραχές) μετά στο εξωτερικό (ατυχείς/επιθετικοί διπλωματικοί χειρισμοί) και εν τέλει στην οικονομία (μετακίνηση/φυγή κεφαλαίων).
Αν και ο μέσος Τούρκος πολίτης έχει συνηθίσει να ζει με αυτάρκεια, εάν ο λαός χάσει ξαφνικά τα κεκτημένα των τελευταίων 10 ετών, θα ψηφίσει με τρόπο που θα διχάσει ακόμη περισσότερο την κοινωνία και αυτό θα δημιουργήσει νέα αδιέξοδα. Επίσης, στην πολιτική δεν φαίνεται να υπάρχει διάδοχος κατάσταση, καθώς η αντιπολίτευση (CHP) βλέπει τα ποσοστά της να μειώνονται, ενώ τα δύο μικρότερα κόμματα MHP (εθνικιστές) και HDP (αριστεροί-μειονοτικοί) πιθανόν να μην καταφέρουν να μπουν στη Βουλή σε ενδεχόμενες πρόωρες εκλογές, λόγω του ορίου του 10%.»
-Πιστεύετε ότι αυτές οι εξελίξεις μπορούν να επηρεάσουν και την Ελληνική κοινότητα της Τουρκίας; Και αν ναι, πώς; Υπάρχει ανησυχία;
«Οι Έλληνες της Πόλης έχουν ακριβώς τα ίδια προβλήματα με τους Τούρκους συμπολίτες τους, συν κάποια παραπάνω που αφορούν τη μειονοτική πολιτική. Αυτά, θα έπρεπε να έχουν εξασφαλιστεί από τη Συνθήκη της Λωζάννης, όμως έχουμε δει ότι οι μειονότητες χρησιμοποιούνται ως όπλα ή μοχλός πίεσης στην εξωτερική πολιτική. Εμείς ως μειονότητα το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να επιμένουμε στην εξασφάλιση των δημοκρατικών δικαιωμάτων μας, όχι επειδή τυχαίνει την περίοδο αυτήν, ενδεχομένως, να έχουμε κάποιον γνωστό σε θέση επιρροής, αλλά επειδή τα δικαιώματά μας ορίζονται από το Σύνταγμα και τη Συνθήκη της Λωζάννης (η οποία παρεμπιπτόντως υπερβαίνει το Τουρκικό Σύνταγμα).
Όσο για το αν υπάρχει ανησυχία, οι Έλληνες εδώ είναι λίγοι. Δεν είναι Ρωμιοί, είναι «Ρωμιοί-Ρωμιοί». Κάτι σαν την καρέτα-καρέτα. Φαίνεται ότι με μόνον 2.000 πληθυσμό δεν είμαστε πια «ο εχθρός». Βεβαίως οι εξελίξεις στην γειτονιά μας είναι ραγδαίες και θυμίζω πριν το Πάσχα την εισβολή ενός ακραίου ισλαμιστή στον Ιερό Ναό Αγίας Τριάδας Σταυροδρομίου στο Ταξίμ (τοποθεσία σαν να λέμε πλατεία Ομονοίας). Η οικεία Εφοροεπιτροπή κάλεσε την αστυνομία για τα δέοντα και είχαμε και μια σχετική ανακοίνωση του ελληνικού ΥΠΕΞ, όμως «ο γέγονε, γέγονε»…
Επιπλέον, την Κυριακή του Πάσχα σε κάποιες εκκλησίες δεν εστάλησαν αστυνομικοί για να επιβλέπουν, όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια. Βέβαια οι εκκλησίες φέτος αναστήσανε νωρίς λόγω Πρωτομαγιάς (ώρα 19:00 αντί για τις 24:00) αλλά σε κάθε περίπτωση η παρουσία της αστυνομίας προσδίδει αίσθημα ασφάλειας.
Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς το μέλλον. Προς το παρόν παραμένουμε εδώ, «ποίμνιο-ασπίδα» του Οικουμενικού Πατριαρχείου και των εκκλησιών μας, και ελπίζουμε για το καλύτερο.»
-Ποια είναι η δική σας εκτίμηση για το πολιτικό μέλλον της Τουρκίας; Ποιος πιστεύετε ότι θα είναι ο νέος πρωθυπουργός;
«Η πολιτική κατάσταση στην Τουρκία είτε θα παραμείνει ως έχει είτε θα χειροτερέψει. Εξαρτάται από το αν το ΑΚΡ θα καταφέρει να διατηρήσει την ενότητά του. Ο διχασμός μπορεί να έχει καθοριστικές συνέπειες. Θυμηθείτε τον εμφύλιο στην Ελλάδα. Επόμενος πρωθυπουργός δεν μπορώ να προβλέψω ποιος θα είναι, όμως θα είναι οπωσδήποτε κάποιος με λιγότερες βλέψεις για προσωπική καριέρα.»
Εν κατακλείδι, η Τουρκία παραμένει και μάλλον θα συνεχίσει να είναι στο επίκεντρο και αυτές τις μέρες. Εν αναμονή των εξελίξεων για την διαδοχή του Νταβούτογλου και την ανάδειξη του επόμενου πρωθυπουργού της Τουρκίας ένας προβληματισμός υπάρχει: κινδυνεύει άραγε η Δημοκρατία της Τουρκίας να εξελιχθεί σε απόλυτη μοναρχία Ερντογάν; Η ιστορία θα το δείξει…
