Γράφει ο Ναπολέων Μαραβέγιας Kαθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, τ. υπουργός
Τα πανεπιστήμια σ’ όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν κρίση προσαρμογής στις νέες συνθήκες της οικονομικής και κοινωνικής πραγματικότητας. Ομως, το ελληνικό πανεπιστήμιο δεν αντιμετωπίζει μόνο τις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης της γνώσης, τις απαιτήσεις προσαρμογής στις μεταλλασσόμενες ανάγκες της οικονομίας και της κοινωνίας, το αυξανόμενο κόστος παραγωγής νέας γνώσης, το ζήτημα της ανεξαρτησίας της επιστήμης από πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα κ.ά. Στην Ελλάδα η κρίση προσαρμογής του πανεπιστημίου συμπίπτει με τη βαθιά οικονομική κρίση που διέρχεται η χώρα μας.
Το ελληνικό πανεπιστήμιο τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζει την πλήρη απαξίωση της γνώσης με τη μείωση της δημόσιας χρηματοδότησης κατά 50%, με την καθήλωση της δημόσιας δαπάνης για την έρευνα και με την μεγάλη περικοπή των αμοιβών των καθηγητών, οι οποίες, καθώς ήταν ήδη χαμηλές, σε σχέση με τις αμοιβές σ’ άλλες χώρες παρόμοιου επιπέδου ανάπτυξης, έχουν φθάσει σήμερα σε εξευτελιστικό επίπεδο.
Η απαξίωση της γνώσης δεν δημιουργεί προβλήματα μόνο στους κατόχους και παραγωγούς της, τους καθηγητές, αλλά, κυρίως, ανατρέπει την κλίμακα αξιών στην ελληνική κοινωνία, αποθαρρύνει τους νέους να προσπαθήσουν να κατακτήσουν τη γνώση και οδηγεί Ελληνες καθηγητές σε πανεπιστήμια άλλων χωρών, όπου η γνώση εκτιμάται ως ο σημαντικότερος συντελεστής της ανάπτυξης. Παρ’ όλα αυτά, το ελληνικό πανεπιστήμιο συνεχίζει να παράγει γνώση, χωρίς ανάλογο όφελος για τη χώρα μας, καθώς πολλοί από τους επιστήμονες που «παράγει» είναι υποχρεωμένοι να μεταναστεύσουν ή να ετεροαπασχολούνται ή να είναι άνεργοι.
Τα ζητήματα διοίκησης και οργάνωσης, που κυριαρχούν σήμερα στη δημόσια συζήτηση, παρότι είναι πολύ σημαντικά, αποτελούν ένα μέρος της πραγματικότητας του ελληνικού πανεπιστημίου. Θα ήταν πολύ χρήσιμο να αναδεικνύονται και τα αποτελέσματα των πολύ θετικών εξωτερικών αξιολογήσεων πολλών τμημάτων των πανεπιστημίων της χώρας μας καθώς και οι εξαιρετικές επιδόσεις στα ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα των εργαζομένων στα ελληνικά πανεπιστήμια καθηγητών.
Αυτές οι θετικές αξιολογήσεις του ελληνικού πανεπιστημίου, μέσα σε συνθήκες απαξίωσης της γνώσης, αποτελούν την καλύτερη απόδειξη ότι το ελληνικό πανεπιστήμιο αντιστέκεται στις οικονομικές, διοικητικές και οργανωτικές δυσκολίες. Διαθέτει δυνάμεις που μπορούν αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις και να το οδηγήσουν σε ακόμη πιο υψηλό επίπεδο διεθνώς.